Koronavirüs salgını nedeniyle bazı ülkelerin sınırlarını kapaması, uluslararası karayolu yük taşımacılığına da önemli zararlar verdi. Salgın öncesinde, Türkiye’nin Orta Asya’ya karayolu ihracat taşımalarının yüzde 90’ı İran-Türkmenistan güzergâhı üzerinden yapılıyordu. Ancak 2020 yılının mart ayından itibaren Türkmenistan’ın sınır kapılarını kapatması, Türk karayolu lojistik sektörüne alternatif güzergâh kullanımını mecbur kıldı. Sarp Sınır Kapısı üzerinden Rusya-Kazakistan güzergâhına yönelen nakliyeciler, bu sefer de Kazakistan’ın yeterli transit geçiş belgesini vermeme engeliyle karşılaştı.
RUSYA-KAZAKİSTAN MECBURİ GÜZERGÂH
Türkiye’nin ihracat mallarını Özbekistan, Tacikistan ve Kırgızistan’a taşımak isteyen Türk karayolu lojistik sektörü, salgın şartları nedeniyle sadece Rusya-Kazakistan güzergâhını kullanmak mecburiyetinde. Ancak, Kazakistan’ın salgın öncesinde uyguladığı 2 bin transit geçiş kotasında ısrar etmesi ve müzakereler sonucunda çok cüzi bir artış yaparak ihtiyaç duyulan 35 bin transit geçiş belgesini vermemesi, Türk nakliyecilerinin Orta Asya’ya ihracat taşıması yapmasını sekteye uğrattı. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), ulusal basına verdiği ilanlarla sorunu kamuoyunun gündemine getirerek çözüm talep etti.
Sektör temsilcileri, güzergâh üstündeki Rusya’da böyle bir engelle karşılaşmadıklarını, gerekli kolaylıkları sağladığı için Rusya’ya teşekkür ettiklerini belirtirken, kardeş ülke Kazakistan’ın takındığı tutuma anlam veremediklerini söylüyor. Sektör temsilcilerini şaşırtan bir konu da Kazakistan’ın Hazar Denizi üzerinden Ro-Ro ile gelişi talep etmesi. Nakliyeciler, Azerbaycan’ın sadece Türkiyeli nakliyecilerden yaklaşık 700 dolar ücret talep etmesi nedeniyle Ro-Ro ile geçişin maliyetlerini olağanüstü derecede artırdığını, Rusya üzerinden Kazakistan’a gidişin daha uygun maliyetli olduğunu da vurguluyorlar.
7 BİN İLAVE GEÇİŞ BELGESİ ANLAŞMASI
Bu süreçte önemli bir gelişme daha yaşandı. Ticaret Bakanı Dr. Mehmet Muş, 1 Haziran’da Kazakistan Ticaret ve Entegrasyon Bakanı Bakhyt Sultanov ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Bakan Muş, sorunları aşmak için işbirliğinde mutabık kalındığını açıkladı. Ardından Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakan Yardımcısı Berik Kamaliyev, mevkidaşı Selim Dursun ile video konferans yöntemi ile görüştü. 2021 yılı için Türkiye’ye 7 bin adet ilave geçiş belgesinin verilmesi konusunda anlaşıldığı duyuruldu. Geçiş belgelerinin 5 bini Kazakistan limanları üzerinden ulaşımda, 2 bini de kara kontrol noktalarından geçiş için kullanılabilecek.
ULUSLARARASI HUKUKA UYMUYOR
Sektör temsilcileri, Kazakistan’ın 2015 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olduğunun, transit geçişlere böyle bir engel çıkarmasının uluslararası taahhütlere aykırı olduğunun da altını çiziyor. Sektör temsilcilerinin dikkat çektiği Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın 5’inci maddesinde şöyle deniliyor: “Transit taşımalara idari maliyetlerin dışında kısıtlama getirilmemeli, taşınan yük ve araçlar arasında ayrımcılık yapılmamalı. Transit güzergâhtan geçişleri kolaylaştırıcı önlemler alınmalı, yükleyiciler ve nakliyeciler güzergâh seçiminde serbest olmalı.”
DTÖ-Ticareti Kolaylaştırma Anlaşması’nın 11’inci maddesinde yer alan kural ise şu şekilde: “DTÖ üyeleri, transit trafik üzerinde herhangi bir keyfi kısıtlama veya benzeri önlemi talep etmeyecek, almayacak veya var olanları muhafaza etmeyecektir.”
07.06.2021 21:29:32