Küresel çip krizi nedeniyle bayilerde araç bulunamaması ‘paralel ithalat’ olarak da adlandırılan ‘grey marketi’ canlandırdı. Ancak paralel ithalat yoluyla getirilen bu araçların bazıları az aksesuarlı ve düşük faturalı gösterilince, bakanlık harekete geçti. Yayımlanan genelge ile paralel ithalat yapan firmalara çeşitli yeni yaptırımlar getirildi. Alınacak önlemlerle aracın aksesuar, donanım ve özelliklerine göre gümrük kıymetinin doğru belirlenmesi, böylece vergi kaybının önüne geçilmesi hedefleniyor.
"Amacımız; devletin vergi kaybını önlemek"
Genelgede imzası bulunan Ticaret Bakan Yardımcısı Rıza Tuna Turagay, yapılan düzenlemeyi DÜNYA’ya değerlendirdi. Turagay, şöyle konuştu: “Bu düzenlemenin ana amacı, paralel ithalatta, daha az vergi ödemek için getirilen aracın, herhangi bir şekilde düşük faturalı veya az aksesuarlı gösterilmesinin önüne geçmek. Yani çok net ve özet ifade ile amacımız burada devletin vergi kaybını önlemek. ÖTV düzenlemesi, vergi kaybını sıkıntıları beraberinde getiriyor. Düşük fatura olabiliyor aksesuarları az gösteriyor. Aksesuarlar da matrahın bir parçası. Dolaysıyla fabrikadan çıkış halini gösteren belgeyi de istiyoruz ki, bize doğru beyanda mı bulunulmuş anlayalım. Teknoloji o kadar gelişti ki, artık aksesuarları bile anlamakta zorlanıyoruz bazen. Burada bütün paralel ithalatçıların sıkıntılı olduğunu söylemiyoruz. İstenen şartları yerine getirenler için zaten sorun yok. Öte yandan, burada Tüketicinin de mağduriyetini de önlemek istiyoruz. Eğer bir araç bu suretle getirildiyse yarın öbür gün tüketici bundan haberi olmadan da bu aracı alıyor. Nihai kullanıcı da yani tüketici de bundan olumsuz etkilenebiliyor. Bir aracın fiyatının normal piyasa altında olduğunu gördüğümüzde burada bir sıkıntı olduğunu anlıyoruz.”
Peki, bu konuda distribütör firmalar ne düşünüyor? Sektör temsilcileri paralel ithalata yönelik yapılan düzenlemeyi DÜNYA’ya değerlendirdi.
“Aracın ikinci el olup olmadığı da denetlenmeli”
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Bilaloğlu, Ticaret bakanlığı tarafından yapılan düzenlemenin sektör açısından doğru atılmış ve önemli bir adım olduğunu vurguladı. Bilaloğlu, uygulamanın ancak disiplini bir şekilde hayata geçmesi halinde faydalı olacağının altını çizerken, paralel ithalat yoluyla yurt dışından getirilen araçların ikinci el olmaması konusunda da denetimlerin aynı hassasiyetle yapılması gerektiğini söyledi. Bilaloğlu, “Türkiye’ye ikinci el araç ithalatının yasak olmasına rağmen paralel ithalatta bu konuda suiistimaller olduğunu dile getiren Bilaloğlu, “Türkiye’ye galerilerin getirdikleri araçların çoğu satın alındığı ülkede ruhsat almış araç. Dolayısıyla bu araçları ikinci el oluyor. Mevcut yönetmeliklere ithalatının mümkün olmaması gerekiyor. Tarif edilen evrakların galerilerdeki araçlarda mevcudiyeti denetlenmesi gerekiyor. Hata araçlar trafiğe çıkartılırken bu evrakların ibraz edilme şartı olmalı” diye konuştu.
“Çip krizi grey marketi canlandırdı”
Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, çip krizi nedeniyle bayilerde araç bulunurluk sorunun başlaması ile grey marketin canlandığını ifade ederek, “Bayilere araç bulamadığı için grey market yeniden canlandı. Bakanlığın da buna paralel düzenleme yapma ihtiyacı duyduğunu düşünüyoruz” dedi.
Distribütörlere ilave iş yükü getirir
Bazı sektör temsilcilerine göre; paralel ithalattaki vergi kaynaklı suistimalleri önlemek amacıyla yapılan bu düzenleme distribütörlere ilave iş yükü getirecek. Her şasi bazında bilgilerin düzenlenip, beyan edilecek olması bir iş yükü yaratacak.
Üretici firmanın faturası istenecek
Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan “Distribütörler Haricindeki İthalatçılar Tarafından Gerçekleştirilen Araç İthalatında Gümrük Kıymetinin Tespiti İşlemleri” konulu genelgede şu ifadeler yar aldı:
Bilindiği üzere 4458 sayılı GümrükKanununun 11 inci maddesi; “Gümrük işlemleriyle doğrudan veya dolaylı olarak ilgili bulunan kişiler, Gümrük Müsteşarlığının veya gümrük idarelerinin talebi üzerine gümrük işlemleri ile sınırlı olmak kaydıyla belirlenen süreler içinde gerekli bütün belge ve bilgileri vermek ve her türlü yardımı sağlamakla yükümlüdür. Kendilerinden bu konularda bilgi istenilen kişiler, özel kanunlarda yazılı gizlilik hükümlerini ileri sürerek bilgi vermekten kaçınamazlar.” hükmünü amir olup, Kanunun amir hükümleri muvacehesinde, distribütörler haricindeki ithalatçılar tarafından gerçekleştirilen araç ithalatlarında aşağıdaki hususlar çerçevesinde işlem yapılması uygun bulunmuştur:
1. İthale konu aracın distribütör sıfatıyla ithal edilip edilmediği, ithalatçıdan temin edilecek sözleşmeler incelenerek tespit edilecektir.
2. Beyan edilen gümrük kıymetinin gerçeklik veya doğruluğu konusunda makul şüphe oluşması halinde, kıymet tespit yöntemleri ile kıymet araştırması ve incelemesine ilişkin olarak 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve Bakanlığımızca yapılan ikincil düzenlemeler uyarınca, beyan sahibinden, gümrük idaresince belirlenecek ilave ispatlayıcı bilgi ve belgeler istenilerek işlem yapılacaktır.
3. İthale konu aracın distribütörünün bulunması halinde, gümrük kıymetinin tespitinde, distribütörden temin edilen kıymet bilgisi, gümrük kıymeti ile ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde veri olarak dikkate alınacaktır.
4. İthale konu araca ait, ihraç ülkesi gümrük idaresi tarafından düzenlenen ihracat beyannamesinin ve aracın ilk satışında üreticisi tarafından düzenlenen faturanın onaylı örneği beyannameye eklenecek ve gümrük idarelerince bu husus kontrol edilecek, söz konusu belgelerin eklenmediği beyannamelerin muayene ve/veya kontrol işlemleri tamamlanmayacaktır.
5. Data Kartı (Teknik Evsaf Kartı) olan markalar için bu kart beyannameye eklenecektir.
6. Beyannameye eklenen faturaların, Gümrük Yönetmeliğinin “Fatura” başlıklı 115 inci maddesinde belirtilen hususlara uygun olup olmadığı ile söz konusu faturalarda, araç üstünde bulunan ilave donanım ve aksesuar bilgileri ile bunların kıymetlerinin yer alıp almadığı kontrol edilecektir.
7. Eşyanın muayene ve/veya kontrolü yapılırken, araç üzerinde standart ve/veya ilave hangi donanım ve aksesuarların bulunduğu, bunların kıymetleri, standart donanım kapsamında bulunup bulunmadığı, bulunmakta ise faturada ayrıca belirtilip belirtilmediği özellikle incelenecektir.
8. Beyan edilen gümrük kıymeti ve/veya araçta bulunan donanım ve aksesuarların tespiti için her hâlükârda, ilgili markanın Türkiye distribütöründen aracın şasi numarası esas alınarak, taşıdığı donanım ve aksesuarlar ile kıymeti konusunda bilgi istenilecek; distribütörün bulunmaması halinde üniversitelerin ilgili bölümlerinden aracın aksesuar ve donanımları ile ilgili teknik rapor istenilecektir.
9. Yurt dışı araştırmasına gidilmesine ihtiyaç duyulması durumunda, ihracatçı ülkeden cevap alınabilmesini teminen, talep yazısında, yurt dışı araştırmasına ihtiyaç duyulma nedenleri maddeler halinde açık ve anlaşılır şekilde belirtilecektir.
KAYNAK: Aysel YÜCEL – DÜNYA