Enerji ihtiyaçlarını karşılamada yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi her geçen gün artmaya devam ederken, başta açık denizde bulunanlar olmak üzere rüzgar türbinlerine gelen talepler de hızla artıyor. Uzun çalışma ömürleriyle tercih edilerek büyük bir endüstri haline gelen rüzgar türbinlerinin, özellikle AB pazarında yükselen bir grafiği bulunuyor. 2008 ile 2019 yılları arasında rüzgarın AB elektrik üretimindeki payı %3,9’dan %12 seviyesine yükselirken, 2020 yılında AB ve İngiltere’de yaklaşık 2.000 rüzgar türbini kuruldu. Böylesine büyüyen bir pazara sahip rüzgar türbinlerinin verimli çalışması için en hayati öneme sahip olan unsurların başında ise yağlayıcılar geliyor.
Rüzgar türbini yağlayıcıları konusunda lider konumda olan ve sektör için birçok profesyonel ürün geliştiren Mobil, sadece ürün yelpazesiyle değil bu alanda sunduğu hizmetlerle de farkını ortaya koyuyor. Energy Factor Europe adıyla çevrim içi bir bilgi kaynağı sitesini devreye alan Mobil, enerji konusunda geliştirdiği teknolojileri, iş birliklerini ve bu alandaki dünyada yapılan çalışmaları ortaya koyuyor. Mobil, türbin yağlarının son yıllarda kaydettiği gelişmeyi de, Energy Factor Europe aracılığıyla ve alanında uzman Mobil mühendisi Gunnar Sienknecht’in analizleriyle aktararak sektörü mercek altına aldı. Sienknecht, rüzgar türbinlerinin işleyişinde doğru ve verimli yağlamanın önemi ile yağlayıcılar pazarına Mobil’in yaptığı katkıları örnekleriyle açıkladı.
Rüzgar türbinlerinin sağlıklı işleyişi için yağlamanın önemi
Sienknecht’a göre düzenli bir rüzgar kaynağına ihtiyaç duyan rüzgar türbinlerinin verimli ve güvenli çalışmaları için iyi bir yağlama prosesinin olması gerekiyor. Yağlar ve gresler olmak üzere herhangi bir yağlayıcı olmadan, türbinin çalışması ve elektrik üretmesi mümkün olmuyor. Özel teknolojiler kullanılarak özel malzemelerle üretilen rüzgar türbinlerinin kesintisiz ve verimli çalışması için gereken her bir hareketli parça ise özel yağ ve greslerle yağlanıyor. 20 yıl veya daha uzun bir süre sürekli olarak çalışması beklenen rüzgar türbinlerinde kullanılan bu yağlayıcıların da, türbinin uzun süreli çalışmasına katkı sağlaması, aşınmayı minimuma indirgemesi ve bakım aralıklarını azaltması bekleniyor. Mobil ise yağlayıcı ürünleriyle birlikte, “Kullanılmış Yağ Analizi”, kondisyon izleme ve tahmini bakım gibi hizmetleriyle birlikte yağlardan yüksek oranda faydalanmaya katkı sağlıyor. Böylece bu alanda yapılan operasyonlar daha güvenli ve daha üretken hale geliyor. Türbinin yağlama gerektiren parçaları ise değişkenlik gösteriyor. En önemlileri; ana transfer kutuları, ana yataklar, kanat açısı (pitch) ve yalpa (yaw) yatakları, jeneratör yatakları, dişliler ve hidrolik sistemlerden oluşuyor. Ana dişli kutusu en yüksek yağlama talebine sahip olurken, türbin boyutuna bağlı olarak yağlayıcı miktarı 200 ila 1.400 litre arasında değişebiliyor.
Yağ dayanımı rüzgar türbinlerinde “ömürlük” beklentileri de beraberinde getiriyor.
Rüzgar türbinlerinde yağ değişimleri; zaman alan, pahalı ve tehlikelerin oluşmaması için dikkatli bir şekilde yapılması gereken işlemler olarak biliniyor. Rüzgar enerjisi endüstrisinin ilk gelişim gösterdiği yıllarda, standart olarak kullanılan mineral yağlarında bakım aralıkları 2 yıl iken, daha kaliteli ve sentetik özel türbin yağlarına geçilmesiyle birlikte bakım aralıkları da gelişim gösterdi. Günümüzde işletmeciler, kondisyonu anlık olarak değişmeden, uzun süre stabil olan bir ürün beklentisi içine giriyorlar. Ayrıca daha az yağ değişimi, daha az atık yağ anlamına da geliyor. Doğru yağ seçimi ve beraberindeki doğru hizmetler ise işletmecilerin rüzgar türbinlerini herhangi bir yağ değişimi olmadan, daha da uzun süre çalıştırmalarına olanak tanıyor. Normal şartlar altında endüstri standardı veya beklentileri, yağın yaklaşık 4 ila 7 yıl dayanmasını öngörüyor. Ancak bugün gelinen noktada işletmecilerin kullanım ömrü beklentisi minimum 7 yıl ile ifade ediliyor. Dolayısıyla “ömürlük” yağlara yönelik büyük bir eğilim görülüyor. Bu ise ancak ileri teknoloji ürünü yağlayıcılarla mümkün olabiliyor. Mobil de sektörde standartları yükseltmek adına ürün geliştirmelerine hızla devam ediyor. Bu kapsamda Mobil’in yeni ürünü SHC Gear 320 WT, 10 yıla çıkan garanti süresiyle rakiplerinden sıyrılıyor
Bakım aralıkları ve yağ analizi konusunda Mobil’in fark
Mobil’in uzman mühendisi Gunnar Sienknecht, yağların kontrol edilmesinin bakım aralığına bağlı olarak 6 veya 12 ayda bir olmak üzere değişkenlik gösterdiğinin altını çiziyor. Mobil teknik ekipleri, yapılan analizler sonucunda yağın değişimi yarım yıl veya bir yıl ötelenmesine karar veriyorlar. Örneğin transfer kutusunun içinde, partikül sayımı yaparak ve kimyasal elementleri kontrol ederek, aşınma veya kimyasal anormallikleri belirlemek önem arz ediyor. Ekipler, bu verileri kullanarak yağın sürekli kullanıma uygun olup olmadığını anlayabiliyor. Mobil’in Kullanılmış Yağ Analizi programı, mobil mühendisleri tarafından herhangi bir anormalliği tespit etmenin en önemli yolu olarak tercih ediliyor. İlk günden itibaren rüzgar alanındaki çalışmaların içerisinde yer alan Mobil, sektörün liderlerinden biri olarak yağ konusunu ürünle birlikte değerlendirilmesi gereken bir hizmet olarak görüyor. Rüzgar türbinlerinin dişli kutularına özel geliştirilmiş yağ analizleriyle fark yaratarak sektörde ön plana çıkıyor.
Rüzgar enerjisi sektörüne en büyük katkı, yenilikleriyle Mobil’den geliyo
Onay standardı oldukça yüksek bir sektör olan rüzgar endüstrisinde, türbinlerde karşılaşılabilecek olası sorunların tespiti için farklı enstitüler birçok özel testler gerçekleştiriyor. Bu kapsamda türbini oluşturan bileşenlerde kullanılan farklı yağlar, farklı testlere tabi tutuluyor. Ayrıca yağların kullanımı için her bir türbin bileşeni üreticisinden de onay alınması gerekiyor. Dolayısıyla ancak yüksek gereksinimleri karşılayan ürünler sektörde rekabet edebiliyor. Her geçen gün türbin sayısının arttığı sektörde, çok az sayıda özel dişli kutusu yağları ve gresleri tedarik eden yağ üreticisi yer alıyor. Özellikle 15 yıl önce kurulan türbinlerin, daha kaliteli yağlayıcılar gerektiren yeni ve büyük türbinlerle değiştirileceği göz önüne alınırsa, üst düzey yağlayıcılara olan ihtiyacın yıldan yıla daha da arttığı gözlemleniyor. Mobil ise ekipmanların üretkenliğini ve sürdürülebilirliğini artırmalarına yardımcı olan daha ileri teknoloji ürünler ve katma değeri yüksek hizmetleri sektöre sunuyor.
Büyük bir dönüşüm içinde olan rüzgar endüstrisinde gelecekte de öncü bir oyuncu olmayı hedefleyen Mobil, yeni teknolojilere cevap vermek adına yeni oluşumları da destekliyor. Bu kapsamda Mobil, türbin parçaları ve rüzgar türbini üreticilerinin yanı sıra, rüzgar çiftlikleri sahibi ve işletmecileriyle yakın temas ve iş birlikleri geliştiriyor. Örneğin, türbinin her bir kanadını çalıştırmak için türbinin yük durumunu daha iyi optimize etmeyi sağlayan “Bağımsız Kanat Açısı Kontrolü (Individual Pitch Control)” adındaki yeni bir sistem, greslerden beklenen verimin daha fazla olmasını gerektiriyor. Bu doğrultuda kanat açısı yatağı greslerinin, çalışan mekanizmaların aşınmalarına karşı daha fazla perfomans göstermesi bekleniyor. Ek performans kriteri, ortak bir kanat veya yalpa kontrol sisteminin ihtiyaçlarından farklılık gösteriyor. Sektörde ise sadece birkaç ürün bu üst düzey gereksinimleri karşılıyor. Ayrıca müşteriler, özellikle ana dişli kutularında daha uzun bakım aralığına ve daha düşük karbon ayak izine sahip çevre dostu ürünlere odaklanıyor. Mobil de gelecekteki bu gereksinimleri karşılamak adına yeni bir formüller geliştirmeye devam ediyor.
Mobil yağ ve gres ailesi yüksek performans ve verimlilik sunuyor
Mobil’in rüzgar türbinlerine yönelik sentetik yağ ve gres ailesi; türbinlerin daha uzun ömürlü olmalarını amaçlarken, makinelerin üretkenliğinin artmasına da katkı sağlıyor. Performans artıran ve bakım maliyetlerini azaltan Mobil’in yağ ve gres ailesi arasında yer alan Mobil SHC™ Gear 320 WT, markanın yeni gelişmiş rüzgar türbini dişli yağı ürünü olarak dikkat çekiyor. Tam sentetik formda bir endüstriyel dişli yağı olan yeni SHC™ Gear 320 WT, rüzgar türbini dişli kutularında aşırı koşullarda bile en üst düzeyde ekipman koruması ve uzun yağ ömrü sağlıyor. Mobil SHC™ 500 Serisi yağlar da parafin içermeyen hidrokarbon baz yağlardan sentezlenerek dikkatli bir şekilde tasarlanmış olarak sektöre sunuluyor. Bu hidrolik yağ serisi, süper-dengeli katık sistemi kullanılan formülüyle üstün performans sağlıyor. Mobil gres ailesiyle de beklentilerin ötesine geçiyor. Aşırı soğuk havalarda rüzgar türbinlerinin kanat açısı ve sapma uygulamalarının zorlu gereksinimlerini karşılayan Mobil SHC™ Grease 102 WT, aynı zamanda yüksek sıcaklıklarda da üstün performans sergiliyor. Mobil SHC™ Grease 461 WT ise rüzgar türbinlerinin yalpa rulmanları ile kanat açısı yatakları ve ana yataklarını yağlamak için geliştirilen özel formülüyle çok düşük ilk çalıştırma ve çalışma torku sağlıyor.
Rüzgar türbini bileşenlerinde kullanıma uygun Mobil yağ ve gresleri
Pal Rulmanı: Mobil SHC Grease 461 WT, Mobil SHC Grease 681 WT