Türkiye’nin dış ticaretinde ve dolayısıyla ekonomisinde önemli rolü olan lojistik sektörü hakkında temel bilgileri içeren UTİKAD Lojistik Sektörü Raporu 2022, durum tespitinin yanı sıra sektörün önündeki bazı önemli engellere dikkat çekiyor ve Türkiye'nin lojistik sektörünün gelecekteki potansiyeline vurgu yapıyor.
Ticaret rotaları değişti
Pandemi sonrası hızla toparlanmaya başlayan küresel ekonomiye ve lojistik sektörüne 2022’de en büyük darbeyi Rusya-Ukrayna savaşının vurduğu belirtilen raporda, savaşın enerji krizinden küresel ticaret rotalarının değişimine kadar önemli bir etki yarattığı anlatılıyor. Rapor, enerji kaynakları, tahıl ve gıda gibi birçok emtianın ihracatında dünyanın iki önemli ülkesi olan, dış ticaret faaliyetlerinin büyük bir bölümünü denizyolu taşımacılığı ile gerçekleştiren Rusya ve Ukrayna arasında çıkan savaşın, ambargoların da etkisiyle lojistik operasyonların aksamasına, tedarik zincirlerinin bozulmasına neden olduğunu vurgularken bu durumun küresel ticaretin sürdürülebilirliği ve gelişimi için büyük bir risk oluşturduğunu ve oluşturmaya devam ettiğini ifade ediyor.
Lojistik pazarı 10 trilyon doları aştı
Küresel lojistik pazar büyüklüğü 2022 yılında 10,68 trilyon ABD doları olarak hesaplanırken, e-ticaret endüstrisinin gelişiminin lojistik sektörünün gelişimine katkı sunduğu ve e-ticaret endüstrisindeki talep artışı ile küresel lojistik pazar büyüklüğünün 2032 yılına kadar yaklaşık 18,23 trilyon ABD dolarına ulaşması öngörülüyor.
10 yıllık dönemin en yüksek dış ticareti
Türkiye’nin yıllara göre dış ticareti incelendiğinde son 10 yıllık dönemde en yüksek dış ticaret hacmi 2022 yılında gerçekleşti. İhracat, 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 12,9 artarak 254,2 milyar ABD doları olurken, ithalat aynı dönemde yüzde 34 artarak 363,7 milyar ABD doları oldu. Sektör raporunda, dış ticarete konu olan ürün grupları, en büyük ihracat pazarları ve ülkelere göre ihracat-ithalat verilerine detaylı olarak yer verildi.
Ulaştırma modlarının yük paylaşımı
Türkiye’nin dış ticaretinde ulaştırma modlarının son 10 yıldaki taşıma hacimlerine dair detaylı bilgilerin yer aldığı raporda; 2022 yılında ulaştırma ve haberleşme sektörünün, Türkiye’nin toplam yatırım planında en büyük payı aldığı belirtildi. Raporda yer alan bilgilere göre; Son 10 yıllık
dönemde denizyolu taşımacılığı hem ithalatta hem de ihracatta Türkiye’de taşınan malların değeri bazında en büyük paya sahip. Karayolu taşımacılığı değer bazında ikinci sırayı alırken, havayolu taşımacılığı üçüncü sırada yer aldı. Demiryolu taşımacılığı ise Türkiye’nin dış ticaretinde en düşük paya sahip taşıma türü oldu.
Son 10 yıllık dönemde Türkiye’nin ihracat taşımalarında denizyolu tonaj bazında payını artırırken, değer bazındaki payı artmadı. Karayolu ile ihracat taşımalarında 2013 yılında yüzde 35,66 olan en yüksek değere 2022 yılında da ulaşılamadığı belirtildi. Türkiye’nin transit taşımacılıktaki rolünün incelendiği bölümde, TEU bazında 2012 yılında limanlarda elleçlenen yüklerin yaklaşık yüzde 12’sinin transit yük olduğu, 2022 yılının sonunda bu oranın yaklaşık yüzde 16’ya yükseldiği belirtilerek, TEU bazında transit yüklerin oranının 10 yılda yüzde 127 arttığı kaydedildi.
Orta Koridor için fırsat doğdu
Kuzey Koridoru boyunca Çin-AB sevkiyatlarının, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana yüzde 40 azaldığı belirtilirken, bu durumun Türkiye üzerinden geçen Orta Koridor girişiminin cazibesini artırdığı vurgulandı. Türkiye’nin transit taşımacılıktaki rolünü güçlendirme şansı yakaladığı, bunun için Orta Koridor’un aktive edilmesi konusunda geçiş ülkelerinin mevzuat, gümrük ve altyapı sistemlerinin yeniden düzenlenmesi gerektiği ifade edildi. Yaşanan bölgesel gelişmeler ışığında Türkiye demiryolu ağının geliştirilmesinin ve modlar arası entegrasyonun öneminin de ortaya çıktığı kaydedildi.
Orta Koridor için UTİKAD önerileri
• Bölgedeki ülkeler ile mevzuat ve altyapı uyumluluğunun sağlanması,
• Kars Lojistik Merkezi ile Ahılkelek arasında yeni hat yapımı,
• Ülkelerin gümrük sistemlerinin birbirine uyumlu hale getirilmesi,
• Marmaray’ın yük geçişleri için kapasitesinin arttırılması,
• Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden demiryolu geçişinin sağlanması.
E-ticaret hacmi 3 haneli büyüyor
E-ticaretin ayrı bir başlık olarak ele alındığı sektör raporunda, Türkiye’de e-ticarette en çok tercih edilen ürünler arasında beyaz eşya, giyim, elektronik, mobilya, dekorasyon, çiçekçilik yer aldığı belirtilirken; Türkiye’nin e-ticaret hacminin bir önceki yıla göre yüzde 116 artarak 2022 yılında 348 milyar TL olduğu kaydedildi.